Onafhankelijke, actuele leermiddelenlijsten

Op veel scholen gelden de keuzegidsen van distributeurs en het aanbod van de grote aanbieders als startpunt voor het keuzeproces. Daarmee hebben lerarenteams het grootste deel van het beschikbare aanbod in beeld. Welk aanbod te vinden is in deze selectie en welke informatie over dat aanbod wordt verstrekt, dat bepalen de marktpartijen.

De selecties van aanbod die zo onder de aandacht komen van onderwijsteams zijn afhankelijk van de keuzes en dus ook de belangen van de marktpartijen. We zien bijvoorbeeld dat het voor nieuwe en kleinere, gespecialiseerde aanbieders een uitdaging is om toegevoegd te worden aan deze selecties. Ook open leermiddelen worden vaak niet vermeld en blijven zo uit het zicht van veel onderwijsteams.

Als startpunt voor een weloverwogen keuze werken wij daarom samen met secties van verschillende scholen én aanbieders aan een open, onafhankelijk overzicht van ‘al het relevante aanbod’. Over dat aanbod verzamelen we samen alle (beschikbare) informatie die nodig is om snel tot een voor onderwijsteams passende selectie te komen. Dit is een zowel logische als uitdagende operatie.

Wie

De vraag naar deze onafhankelijke lijsten leeft bij diverse secties op de scholen met wie we contact hebben. Voor de ene sectie is het beperkte aanbod de reden, voor de andere sectie zijn het hun specifieke criteria en voor weer anderen speelt het gevoel beperkt te worden door marktpartijen een belangrijke rol. Juist deze diverse motivaties zijn belangrijk om mee te nemen op weg naar lijsten waar zij allen mee uit de voeten kunnen.

Op dit moment werken we samen met het Projectteam Leermiddelen van OMO* aan de eerste twee onafhankelijke lijsten. Via deze groep staan we in contact met tientallen secties die hun behoeften en ideeën met ons kunnen delen.**

Wat

Wat we gaan maken zijn onafhankelijke leermiddelenlijsten.

We starten met een lijst voor wiskunde en een lijst voor Nederlands***. Wat er precies op die lijsten komt te staan, oftewel wat we verstaan onder een ‘compleet overzicht van relevant aanbod’ en wat onderwijsteams allemaal moeten/willen weten over het aanbod, dat zijn de hoofdvragen van dit project.

Omdat het hoe dan ook om heel veel materiaal gaat, zullen de eerste versies van deze lijsten worden ontsloten via een dashboard dat onderwijsteams in staat stelt om gericht te zoeken en ‘vragen te stellen’ over de lijst. Dit maakt dat zij van de uitgebreide lijst snel tot een voor hen relevante selectie kunnen komen.

Hoe

Twee vragen staan bij het opzetten van deze lijsten centraal:

1. Wat verstaan secties onder leermiddelen?

Waar hebben we het over? Over gehele methoden en/of ook over losse boeken? Hoe gaan we om met digitaal aanbod en combinaties? Hoe definiëren we ‘open leermiddelen’? Waar leggen we de grens tussen een Stercollectie van VO-content en een los YouTube-filmpje?****

Om deze vraag te beantwoorden maken we ten eerste dankbaar gebruik van het denkwerk van ervaren professionals. Voor het Koppelpunt Catalogusinformatie is goed nagedacht over deze definitie. Bovendien bekijken we de opzet en vergelijken we de lijsten van de verschillende distributeurs. Op basis van de verschillen bespreken we met leraren en leermiddelencoördinatoren wat werkt in de praktijk en wat niet. Zo komen we al een heel stuk dichter bij onze vraaggestuurde definitie.

Een tweede aanvliegroute is vragen aan secties welke lesmaterialen zij in de praktijk gebruiken. Door daarbij in eerste instantie geen specifieke definitie te vermelden, krijgen we juist zicht op die van hen. Vervolgens vragen we eventueel verder door naar aanvullend open- en zelfontwikkeld materiaal.

Op basis van beide routes bepalen we uiteindelijk met de projectgroep van OMO de definitie die we aanhouden t.b.v. deze eerste twee lijsten.

2. Welke informatie over leermiddelen willen/moeten schoolteams hebben om tot een goede keuze te komen?

Ook dit is nogal een vraag. Een vraag waarvan we 100% zeker weten dat we die niet in één keer goed gaan beantwoorden. Maar een goed begin is het halve werk.

We starten met vergelijken welke informatie wordt meegegeven in verschillende keuzegidsen en op vergelijkingsplatformen. Ook de informatie uit het Koppelpunt Catalogusinformatie gaat mee in deze vergelijking.

Via de OMO-projectgroep is bovendien een vragenlijst verspreid, waarop inmiddels meer dan 100 leraren, teamleiders en leermiddelen coördinatoren hebben geantwoord. Zo verzamelen we ook ter beantwoording van deze vraag informatie vanuit de aanbod- én de vraagkant.

Wat volgt is een discussie met de Projectgroep van OMO om te komen tot een eerste lijst met kenmerken die we willen/moeten weten over leermiddelen. Een deel van die kenmerken kan direct worden ingevuld. Een ander deel vereist enig onderzoek. Ook zal er een deel zijn waarbij we de informatie (nog) niet (overal) kunnen invullen. Denk bijvoorbeeld aan informatie die op termijn gestandaardiseerd vanuit Edu-V gaat komen of informatie over kwaliteit.

Per kenmerk zoeken we naar een passende korte- en langetermijnstrategie. Zo hebben we Stichting CLU Centrum voor Leermiddelenadvies gevraagd om na te gaan op welke plekken mogelijk (ad hoc) informatie te vinden is over de kwaliteit van leermiddelen. Op basis van de lijst met bronnen waar zij mee zijn gekomen zouden we, mocht gestandaardiseerde informatie over kwaliteit nog lang op zich laten wachten, een aanpak kunnen ontwikkelen om in ieder geval de reeds beschikbare informatie inzichtelijk te maken voor onderwijsteams. Andere informatie waar we binnenkort mee aan de slag willen gaan is het verzamelen van informatie over de gebruikers van bepaalde leermiddelen (Welke secties, in eerste instantie binnen OMO, gebruiken welke materialen?) en wat zijn hun ervaringen (Hoe gebruiken ze die materialen in de praktijk?).

Het verzamelen van deze praktijkervaringen rondom leermiddelen is een project op zichzelf. Daarbij kunnen we aan de hand van de hier gehanteerde aanpak en de ervaring die we daarmee opdoen ook aan de slag voor andere vakken. En zo zullen er de komende tijd nog meer projecten voortkomen uit deze logische doch uitdagende exercitie om te komen tot onafhankelijke lijsten van leermiddelen.